Chia sẻ của những công nhân thất nghiệp
Với mức hưởng trợ cấp thất nghiệp cao hơn lương thử việc, nhiều lao động đã từ chối cơ hội có việc làm mới – dù đang thất nghiệp. Từ đây đã dẫn đến một nghịch lý là tình trạng số người thất nghiệp vẫn cao trong khi doanh nghiệp lại không tuyển được lao động… Câu chuyện bắt đầu từ chị Võ Thị Ngọc Điệp, sinh năm 1980, quận 6, TP. Hồ Chí Minh. ” Chị Điệp từng làm công nhân cho Công ty TNHH PouYuen Việt Nam suốt 20 năm. Tháng 6/2023, chị bị mất việc do doanh nghiệp cắt giảm lao động”. Hiện tại, chị Điệp nhận trợ cấp thất nghiệp khoảng 6 triệu đồng mỗi tháng trong thời gian 12 tháng.
Chị Điệp kể rằng sau khi mất việc, chị đã tham gia một số phiên giao dịch việc làm. Công việc phù hợp với chị vẫn có, thậm chí là không ít. Nhưng vấn đề nằm ở mức lương thử việc. Nếu đi làm lại, chị phải thử việc với mức lương chưa tới 5 triệu đồng mỗi tháng. Vì thế, chị Điệp quyết định phụ việc tại một quán ăn với thu nhập 200.000 đồng mỗi ngày, tương đương 6 triệu đồng mỗi tháng. Cộng thêm tiền trợ cấp thất nghiệp, chị Điệp có thu nhập lên tới 12 triệu đồng mỗi tháng, cao hơn cả mức thu nhập trước đây ở công ty.
Cũng tương tự, chị Trần Thị Hà, 39 tuổi, quê Nghệ An, nghỉ việc hồi tháng 7 sau 13 năm làm việc tại một công ty ở Khu công nghiệp Tây Bắc, Củ Chi, TP. HCM. Chị Hà được hưởng trợ cấp thất nghiệp 12 tháng. Dù vậy, chị vẫn đi làm tại một xưởng may gần nhà. Chị thỏa thuận với chủ xưởng là không ký hợp đồng lao động và không tham gia bảo hiểm xã hội để duy trì mức hưởng trợ cấp thất nghiệp. Nhờ đó, chị vừa nhận trợ cấp thất nghiệp hơn 4 triệu đồng mỗi tháng, vừa có lương từ công việc hiện tại, giúp thu nhập ổn định. Theo ghi nhận của phóng viên Tạp chí Lao động và Công đoàn, sau làn sóng cắt giảm lao động, không ít người lao động đợi nhận hết trợ cấp thất nghiệp mới đi tìm công việc mới, hoặc chỉ tìm những công việc phổ thông, thời vụ để không phải ký kết hợp đồng lao động.
Có một trường hợp khác, đó là Công ty TNHH Lạc Tỷ, chuyên sản xuất giày xuất khẩu ở quận Bình Tân, TP. HCM. Mới đây, công ty này đã tuyển được 3 lao động. Tuy nhiên, sau khi hết thời gian thử việc, cả 3 người này đều từ chối ký hợp đồng lao động. Đại diện của công ty kể lại: “Điều đó khiến chúng tôi rất bất ngờ, vì những lao động này đều có tay nghề cao và thâm niên. Khi chúng tôi hỏi lý do, công nhân trả lời rằng do ban đầu đọc thông báo tuyển dụng không kỹ, nên họ tưởng rằng vào đây làm việc sẽ không phải ký hợp đồng lao động. Những công nhân này bị mất việc ở Công ty Tỷ Hùng từ tháng 6 năm nay và đang hưởng trợ cấp thất nghiệp. Bây giờ, nếu họ ký hợp đồng lao động, đồng nghĩa với việc có việc làm trở lại và sẽ không nhận trợ cấp thất nghiệp được nữa.”
Chính sách bảo hiểm cho công nhân thất nghiệp
Chính sách bảo hiểm thất nghiệp được triển khai thực hiện từ năm 2009, với mục tiêu hỗ trợ người lao động một phần thu nhập khi họ không may bị mất việc làm, hỗ trợ học nghề và tư vấn, giới thiệu việc làm, giúp người lao động sớm trở lại thị trường lao động. Theo quy định hiện nay, mức hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo tỷ lệ 60% mức lương bình quân của 6 tháng liền kề trước khi người lao động thất nghiệp. Với những lao động làm việc lâu năm (trên 10 năm) thì mức lương của họ sẽ cao, có người lãnh trợ cấp thất nghiệp lên đến 7-8 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, công nhân lao động dù có tay nghề, làm việc lâu năm, nhưng khi chuyển sang thị trường lao động mới đều bắt buộc phải thử việc lại với mức lương thấp.
Theo một ghi nhận khác tại một doanh nghiệp xuất khẩu giày da ở TP. HCM, hiện có gần 2.800 công nhân đang làm việc. Khi công nhân mới vào, họ sẽ được thử việc với mức lương tối thiểu bậc 1 là 4.680.000 đồng mỗi tháng. Sau khi hết thời gian thử việc, lao động sẽ được “test” năng lực và ký hợp đồng lao động xác định thời hạn 1 năm, với mức lương tăng thêm 9% so với mức tối thiểu. Tổng cộng, lương của họ vẫn chưa đến 5 triệu đồng mỗi tháng. Điều đáng chú ý là mức thu nhập này còn thấp hơn cả mức trợ cấp thất nghiệp của công nhân, dẫn đến việc nhiều người đã từ chối ký hợp đồng lao động để làm các công việc thời vụ khác như giữ trẻ, bán hàng online, phụ quán ăn, quán nhậu, thậm chí là bán vé số dạo. Việc này giúp họ nhận được thu nhập từ hai nguồn, xấp xỉ hơn 10 triệu đồng mỗi tháng.
– Ông Hoàng Văn Thắng, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP. HCM, kể rằng thời gian qua, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn phải cắt giảm lao động do thiếu đơn hàng sản xuất. Trung tâm đã phối hợp với các địa phương để thường xuyên tổ chức các phiên giao dịch việc làm, tạo cơ hội cho người lao động. Tuy nhiên, các đợt khảo sát cho thấy đa số người lao động đều mong muốn hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp và từ chối việc làm mới. Tình trạng “cung không gặp cầu” này không chỉ diễn ra tại TP. HCM mà còn ở nhiều tỉnh thành khác.
Ông Thắng giải thích rằng người lao động không mặn mà với việc học nghề hay chuyển đổi nghề khi thất nghiệp vì nhiều nguyên nhân. Chính sách hỗ trợ cho người lao động hiện rất thấp, chỉ 1,5 triệu đồng mỗi tháng mỗi người, và tối đa không quá 12 tháng. Trong khi đó, người lao động lại phải tốn thêm chi phí để học nghề, thời gian đào tạo có thể kéo dài trên 6 tháng. Cơ sở vật chất tại các trung tâm đào tạo nghề cũng chưa đảm bảo, tạo nên những rào cản khiến người lao động không muốn học nghề.
Dù vậy, đại diện này cũng nhấn mạnh rằng, dù thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được bảo lưu, nhưng khi tham gia thị trường lao động mới, công nhân sẽ phải bắt đầu lại với mức lương thấp hơn. Điều này đồng nghĩa mức lãnh trợ cấp thất nghiệp cũng sẽ thấp hơn nếu họ lại nghỉ việc. Cuộc sống của công nhân vốn đã khó khăn, và đó là những điều họ phải tính toán kỹ lưỡng khi đưa ra quyết định.
Cách giải quyết tình trạng công nhân thất nghiệp
Vậy làm thế nào để giải quyết được tình hình này ? Để giải quyết tình trạng người lao động từ chối việc làm mới để nhận trợ cấp thất nghiệp, có vài giải pháp thiết thực cần triển khai.
1. Tăng mức trợ cấp học nghề
Chính phủ nên tăng mức trợ cấp học nghề, từ 1,5 triệu đồng mỗi tháng lên ít nhất 3-4 triệu đồng, giúp giảm gánh nặng tài chính cho người lao động khi tham gia các khóa đào tạo. Đồng thời, cần đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất tại các trung tâm đào tạo nghề, đảm bảo các khóa học chất lượng cao và đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc tăng cường tuyên truyền về quyền lợi của người lao động, như bảo lưu thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp khi tìm được việc làm mới, cũng rất quan trọng.
Các doanh nghiệp có thể áp dụng các hình thức làm việc linh hoạt để người lao động vừa có thể làm việc chính thức, vừa làm thêm công việc khác.
2. Điều chỉnh chính sách trợ cấp cho công nhân thất nghiệp
Ngoài ra, cần nghiên cứu điều chỉnh chính sách trợ cấp thất nghiệp để khuyến khích người lao động trở lại làm việc sớm hơn, và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đào tạo và tuyển dụng. Bên cạnh đó, xây dựng các chương trình thực tập và việc làm bán thời gian giúp người lao động tích lũy kinh nghiệm và dần dần quay lại thị trường lao động chính thức. Việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công việc ổn định và tăng cường đối thoại giữa chính phủ, doanh nghiệp và người lao động cũng rất cần thiết.
3. Hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp
Cuối cùng, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp để họ có thể tăng mức lương thử việc và thu hút người lao động ký hợp đồng lâu dài là một bước đi đúng đắn. Thực hiện những giải pháp này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng từ chối việc làm mới và thúc đẩy người lao động quay lại thị trường lao động, góp phần phát triển kinh tế bền vững.
-> Chúng ta đã cùng tìm hiểu về những nguyên nhân và giải pháp chính khiến công nhân thất nghiệp nhưng vẫn từ chối cơ hội làm việc mới.
* Link youtube:https://www.youtube.com/@daoquangtrung
* Link website: https://daoquangtrung.com/
“Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc hết bài viết này. Hy vọng bạn đã tìm thấy thông tin hữu ích. Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ với những người khác và đừng quên ghé thăm trang website và kênh youtube thường xuyên để cập nhật thêm nhiều thông tin mới!”
